1984’te başlayan Osmanlı Bilimi çalışmalarımız 1997 yılında ilk meyvesini vermiş ve Astronomi Literatürü Tarihi iki cilt olarak basılmıştı. O günler de ülkemizde Osmanlı bilimi konusu pek rağbet ve ilgi görmüyordu. Açıkçısı böyle bir beklentimiz de yoktu. Ancak bu çalışmalarımızı takip eden birileri olduğunu 1869’dan bu yana çıkarılan dünyanın en eski ve köklü bilim dergisi Nature’ın 13 Ağustos 1998 tarihli 394. sayısında Astronomi Literatürü Tarihiyle ilgili “Eclipsed no more” başlıklı uzun ve kapsamlı bir kitap tanıtımı yayınlandığında şaşkınlıkla ve mutlulukla karşılamıştık.
Bu tanıtımdan sonra Osmanlı Bilimi çalışmaları giderek büyüyen bir kartopu gibi göz ardı edilmesi mümkün olmayan büyüklüğe ulaştı. Doğudan Batıya hem önde gelen bilim tarihçileri hem de genç araştırmacılar Osmanlı Bilimine kayıtsız kalamadı, pek çok konferans, sempozyum düzenlendi, makaleler ve kitaplar yayınlandı, yüksek lisans ve doktora tezleri yazıldı.
2004 yılında Prof. Ekmeleddin İhsanoğlu’nun Science Technology and Learning in the Ottoman Empire adlı kitabının yayınlanması Nature Dergisinin dikkatinden kaçmadı. 29 Nisan 2004 tarihli derginin 428. sayısında “A scientific empire?” başlıklı kitap tanıtımı büyük ilgi gördü.
Ancak 40 yıllık Osmanlı Bilimi araştırma ve çalışmaları, Prof. İhsanoğlu’nun Osmanlı Bilim Mirası adlı kitabının 2017 yılında Türkçe olarak yayınlanmasıyla taçlandı. Türkçe kitabın lansmanı Koç Üniversitesi himayesinde ANAMED Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezinde 12 Şubat 2018 yılında; Arapçaya tercümesi sonrasında kitabın lansmanı ise dünyanın en eski kütüphanesi olan Bibliotheca Alexandrina’da 14 Aralık 2022 tarihinde yapıldı. İngilizce tercümesinin basılmasıyla Nature Dergisi’nde yayınlanan ilk kitap tanıtımından 25 sene sonra 14 Aralık 2023 tarihli 624. sayısında “Tracing the Ottomans’ scientific legacy” başlıklı bir kitap tanımı yayınladı.
40 yıllık akademik multidisipliner bu çalışmaya katılan genç meslektaşlarımızın katkılarını takdirle yad ederken, Türk Bilim Tarihi Kurumu’nun Kurucu Başkanı Prof. Ekmeleddin İhsanoğlu’nun ilk adımlarını attığı Osmanlı Bilimi çalışmalarının yeni ufuklara başarıyla ulaşacağını temenni ediyoruz.
Nature Dergisinde yayınlanan kitap tanıtımları:
13 Ağustos 1998 tarihli 394. sayısı “Eclipsed no more”
https://www.nature.com/articles/29216
29 Nisan 2004 tarihli 428. sayısı “A scientific empire?”
https://www.nature.com/articles/428894b
14 Aralık 2023 tarihli 624. sayısı “Tracing the Ottomans’ scientific legacy”
https://www.nature.com/articles/d41586-023-03863-0
